رجانک: بیبرگ بلوچ

راستی اِش انت، بلۆچ مان گیشگ انت که آ وتی زبانا چه دور دارگ بوتگ‌اَنت. سالانی سال مارا همے گوَشگ بوتگ که بلۆچی زبان،  گپی زبانے گۆن لبزانکی بێرهبندا، زهور شاہ هاشمی و سَبا دشتیاریئے وڑێن شائر و کئوّاسان اے درۆگ رد کرتگ نون ما راستیا زانێن.

شانزدہ اکتوبر په بلۆچستانا یادگارێن رۆچے اَت.لنجار،آوارانئے مێتگے که اۆدا وانگ جاهێئے استادا لهتێن جَنکّ و بچکّ یکجاہ کُرتنت وانگ جاهئے وھدئے ھلاس بئیگا پد که بیا اِت بلۆچیا دربرگا اَنت. کسّے جُست هم کرُت کنت اے گپئے تها چے ھاسێن گپےّ هست که اے یات دارگ ببیت؟ راستی اِش انت، بلۆچ مان گیشگ انت که آ وتی زبانا چه دور دارگ بوتگ‌اَنت. سالانی سال مارا همے گوَشگ بوتگ که بلۆچی زبان، گپی زبانے گۆن لبزانکی بێرهبندا، زهور شاہ هاشمی و سَبا دشتیاریئے وڑێن شائر و کئوّاسان اے درۆگ رد کرتگ نون ما راستیا زانێن.

بله ھکومتا زبانئے ارزشتئے سنچ نێست که زُبان چۆن چاگرد و وانگی دێمرویا په مردمان چے کرتَ کنت و آیانی گۆشا مۆرے نئوارت که بلۆچی چیا چۆ پد مَنتگ کرتگ، وَه انُچش پشتو و براهوی وڑا کرتگ‌اَنت اے دوێن زبان هم گپ کنگ بنت مان بلۆچستانا. همے سئوب اِنت که بلۆچ زهگ وھدے وتی زبانا هبرَ کننت کم چیز په هێل کنگا گندنت. آ اردو واننت که وانێنگئے وسیله انت مان وانگجاهان و آ اردوا نَپهمنت. اے گوَشت کنئے که اے جێڑها وانگ په آیان یک گرانێن اۆشتے جۆڑ کُرتگ. وانگجاهان بندۆکێن وانندہ کم اَنت و تچۆکێن گێشتر اَنت. اے گڑ و مُنجێن ساھتا، لنجارا، زبان وانێنگئے راہ یک سارتێن گوَشے په بلۆچستانئے پدمنتگێن گونڈُان.

اے کارئے پژدرا یک سی‌وشش سالئے ورناێن دست مان انت که آییا وتی مێتگ چه کسانیا یله کنگ کپتگ و نزّیکێن مێتگا شتگ په وانگا که آییئے مێتگا وانگجاہ نبوتگ. اے گرانێن تجربتا آییئے تبئے سرا یک بلاهێن سانے دئور داتگ. آ پیه وانگئے واستا یک جُهد کارے جۆڑ بُوت تانکه چکّێا په وانگا لۆگ یله کنگ مَکپیت. بزانکه آ مردم اَنت شبیر رخشانی آییا په گێشێن وانگئے واستا کراچیا سپر کرتگ. آ بلۆچستانا واتر بوت که جُهد بکنت بندێن وانگجاهانی پچ کنگئے واستا.

شبیرئے ھُبّا په وانگا آییا کتاب جاہ و کتاب مێڑہ اڑ کنگئے سَکێن دات. بله په ورناێن گونڈُان هما کتاب چه لاهور و کراچیا آتکگ انت تنها مزنێن وانندهان وانت کرتگ‌اَنت. بنکّی وانگئے گونڈو چه کتابئے مزگا زبهر انت که آیانی وتی ربێدگ واھدی کسّه‌اِش مان انت. بلۆچی کتاب نێست و ورناێن وانۆک هم نێست. بژنئے گپ‌اِش انت که زهگ بلۆچی نئواننت.

همے وڑا اے سنچ شبیرئے تها بوتگ که بلۆچی زبانئے کلاسان بندات بکنان. آییا اے کار چه سَبا دشتیاریا دربرتگ که آییا بلۆچستانئے بازێن ھند و کراچیئے دمگ لیاریا بنداتَ کرتگ. بله اے کار زوت دێما نشُت و دوهزار یازدها سَبا دشتیاری شهید بوت. شبیرئے تجربت یک زوتێن سۆبمندی‌ای بُوت. اے کار کنۆکا په کسا ودار نکُرت. آییا وھد زئوال نکُرت په نِسابئے کتاب نبشته کنگ وcurriculum جۆڑ کنگا.  اگن چیزے آییا لۆٹتگ گڑا آییئے جندئے مُھکمێن مارشت،وتی مردمانی زانت و ربێدگ و گۆن گونڈُان مهرَ بوتگ.آییا بس یک وایٹ بورڈے زُرت، یک مارکرے،وتی بلۆچیئے زانت (انگت زنگ انت،آییا وت گوَشت) و آییئے جزبگ په وانگا. آ زانت که بنداتی بلۆچی وانگا کتاب درکار اِنت. انّون که اردو وانۆکانی کتاب من دێمَ داتنت، گۆن یک ھالیکێن تاکێا و همے کار داتگ ات که ھالیکێن تاکئے سرا بلۆچیا نبشته ببنت گۆن نام آن. شبیر امێتواراِنت که بلۆچی اکیڈمی دێما کئیت و اے خانها پُر بکنت

اے شبیرئے پسّئو اَت بلۆچستانئے تها زبانئے جێڑهئے سرا; هما زهگ که بلۆچی گپ کُرت و سرپدَ بنت آ وانت ونبشته کُرت نکننت.

آ اردوا وانت و نبشته کُرت کننت بله آ پۆہ بوت نکننت تانکه مزن مبنت شبیر چه وتی وانێنگی تجربتا سک گَل اِنت چیا زهگ گۆن آییا وشّان اَنت. بنداتا اپدہ گونڈو بوتگ‌اَنت. بله چاردہ رۆچئے گوزگا پد همے کساس گێشتر بوت و چلّ و دو بوتنت آییئے همکارێن استادانی گوشگا اَنت که ما همے ردا وتی کننت شبیر همے سما کنت که آ وت هم چه زهگان در برگا اَنت و آیان نۆکێن رھبندان گۆن تبکئے تها هۆر کنگا اَنت تانکه نۆدربر شیوار ببنت.

اے بیت چیا که تبکئے زبان بلۆچی اَنت شبیر گوَشیت آییا تها یک جادوگرێن تجربتے پێداک اَنت گونڈوانی تها بئیگا گۆن. پێسرا آییا مار ات که اے سهبا مَاهَلّه سکێن گرانێن کارے بیت گونڈوانا آیانی کارے تها شئوک ودیَ بکنان. آ گاسگا بنت و آیانی دێم لۆنجانَ بنت.

بله انچۆ که آییئے زبانئے تبک بنداتَ کُرت گڑا زهگ شیوار بوتنت و په بهر زورگا وداریگ‌اَتنت چه وانگجاها رئوگا پد په وتی آیوکێن کارانی واستا. آ وتی درونتان گۆن گلاێش انت و هما وانتگێن چیزانی اکسان هم جۆڑ کننت چے که آیان انت من شبیر جُست کرت تئیی چے ھئیال انت Single National Curriculum ائے بابتا: هچ سیادی نداریت و هما گواچِنان ما بچارێن گڑا سکا بێسرێن کارے هما گوَستگێن چیز که وانێنگ بوتگ‌اَنت آییا پسّئو اَت.

پدا آییا گوشت: ھکومت مارا استادان چیا جُست نکنت ما Curriculum آ جۆڑ بکننت چیا که ما زهگان گێش سرپد بنت؟

www.zubeidamustafa.com

۲۰۲۱‎ڈانا شنگ بوتگ: : ۵ نوامبر

(https://www.dawn.com/news/1656089)

ای آزمانک چی نبشتاکارۓ اجازها پبلش کنگ بوتگ.