گریمئے براتان

ترینۆک بلۆچی زبانا : کریم بلۆچ

گوَشتَ کنێن که چه ڈَنّی زبانان لبزانکی رجانک مان
بلۆچیا نبئیگئے هسابا اِنت.، «ســُــنــــٹ ریشێن بادشاه » یک کۆشستے که  ڈَنّی لبزانکا بلۆچ استمانئے نیاما بپَجّارێنیت..

    یک بادشاهێا یک جنکّے هست‌ات ، سـک وَشرنگ و دۆلدارێنےاَت ، بله سکّ نیمۆنی ، مـَلـَنـڈی و کس نمـَنـّـێن جنکےات . هرچے دپی آتکگ‌ات گوشتی . هرکس که پر آییئے سانگبندی و لـۆٹـُکیا آتکگ‌ات، آییا چیزے نه چیزے په سانگبند لۆٹوکانی ملنڈیا ودیَ کرت و چه اودی گَلێنتنت .

یگبرے بادشاها مزنێن مهمانی اے برجم کرت و چه نزیکێن و دورێن ملکان پهک ، وتی جَنِکّئے سانگ لۆٹوکانا لۆٹاێنـت که آیانا بگندیت .سانگ لۆٹوکان پهک یـکـّێن کِشکا اۆشتاتنت و شهکاڑئے پئیسَلهئے وداریگ بوتنت .بله آییا هچ جهدێا نکرت و مدامی دابا وتی ملنڈی ، کس نه مَـنـّـی ، ڈکّ و نیمۆنان و هئیرت گِندیان گلاێش بیت . چه ائولی کسی بنگێج کرت : اے یکێن چۆ شراب و ترند آپئے بُشکها زَنڈ _ بـَـور _ انت .

وَه اے یکێن لاگرێن و چۆ پیرێن دراج پادێن مـُرگے اَنت . َوه اے یکێن هنچۆ کسان و هورتنت که دستان گارَ بیت . َوه اے مَوتئے دابا بـد ڈُل اَنت ، ایدگه چۆ گوات گِپتگێن و گـَژتگێن سُهرێن کروسے اَنت . ایدگه چۆ پێتاپا سهتگێن سر سبزێن ڈگارے اَنت که پـَـلاری پـَشـکـَپتگنت .

بله چه پهکان گێشترێن ملنڈی هما لۆٹوک و دلمانۆکا رَستنت که چه پهکان یک کِـرّا اۆشتاتگ ات . آییئے ریش کمے دێما دراج اتنت .- بچارتی _ آییا ملنڈ کرت و کندت ._ آییئے ریش چۆ نَمبیکئے مـُرگئے سـُنـٹ انت ! _ و هما دمانا په ورنایێن بادشاها نوسِنگ و پـَنـّامی پــِربَـسـت. _ « سـُنـٹ ریش » ! _ و کِـٹـی کِـٹـی آییئے سرا کندِت .

شهکاڑئے پــِت _ پــِس _ که وتی جَنِکّئے اے نا وَشّێن و نا هانوادهێن ـ نا هانوادگێن_ کِرد و گپان دیست ، و چه هِژمئے آسا جُشان‌ات ، وتی داشت نکرت و پهک هانوادهێن مردمانی دێما گوشتی : – انـون که چُش اِنت ، من ترا گۆن هما ائولی مردم که منی کلاتئے دروازگا بئیتنت ، سانگ و سورا کنان . بــِلّ که دنیایئے نێزگارترێن کس ببیت !

دو رۆچا رند ، یک ویلگردێن لِرّی پۆشێن سازگرے بادشاهئے گواتگرئے دَریگ و تاگانی چێرا ، وتی سازا ساز کرت . سازگرے که مردمانی داد و پنڈگانی گۆن وتی لاپی شۆهاز و ودیَ کرت .

وهدے که چه بادشاها سازگرا داد و پنڈگئے لۆٹَ کرت ، بادشاه وتی جنکّا گوَشت : – من ترا پر آییا دادا دئیان و بشکگان .گۆن آییا برئو .

سازگر گۆن وتی لـَبـّهی لِرّییێن جامگ و پیراما که دِرتگ و ٹنگ -ٹنگ ات ، هر جاه رئوان اَت ؛ په بادشاه و آییا شهکاڑێن جـَنـِکّا ساز و شئیران جنان بیت . رندا چیزے وَرد و تۆشگی دات لۆٹـِت.

بادشاه آییا گوشت : – تئیی شئیر و آواز منا باز وَش و سک دۆست بیت . من لۆٹاں که ترا تئیی داد ، وتی جَنِکّا بدئیان که تئیی لۆگی و تئیی سانگ ببیت.

جنکّ که وتی پتئے هبرا اپدا اشکت ،بێهوش بیت و کـَپـت . جـَنـِـکِّش سار کرت و پتئے گوشت : – من زبان کرت که ترا ائولیکێن نێزگارێن مردمئے که گۆن منی کۆٹ و کلاتئے دَروازگا بئیت ، سانگا دئیان و من وتی داتگێن زبانا نئوران .

جنکئے دَزبندی و پهلّی لۆٹگ هچ کار ندات . ملاّ اِش لۆٹاێنت .شهکاڑ و سروزیئے سور کاگد بیت . رند چه اے گپان بادشاه وتی شهکاڑێن جنکّا گوَشت : – پگرا مبئے که تئو و تئیی شوّ ، بازێن وهدے منی کۆٹ و کلاتا نِشت کنێت . تئو پیکه وتی مردئے پجّی و همراهیا برئوئے ! نێزگارێن مرد ، وتی لۆگیئے دستا گِپت و آییئے پـَجـّیا رئوان بیت .

آیان دورێن راهێا پَند جـَت و شُتنت . وهدے که مزنێن جنگلێا رَستِنت ، شهکاڑ پُلّ کرت : – اے وَش زێب ، مزن و شاهگانێن لـَد و جنگل کئیگ اَنت ؟

– اے سُنٹ ریشێن بادشاهئے جنگل انت . اگن تئو گۆن آییا سانگ بکرتێن ، انون اے جنگل تئیگ بوتگ‌اَت.

– اوه من نێزگارێن جنکّۆے آن . گۆن منا پرچا آییا سانگبندی نکرت !
رند چه چیزے وهدا ، آیان باز آبات و سرسبزێن ڈگارێا رَستنت که هردابێن وارتنیک _ وارتنی _ اۆدان هست‌ات . شهکاڑا اپدا چه لنگڑێن مردا پُلّ کرت : – اے آباتێن پراهێن میتاپێن ڈگار ، بارێن کئیگ انت ؟

– اے هم سُنٹ ریشێن بادشاهئے ڈگار انت ، اگن تئو آییئے لۆگی ببوتێنئے ، انّون تئیگ بوتگ‌اَت .

چُنت دمانا چه رند آیان مزنێن و آباتێن شهرێا رَست و سر بوتنت . شهزاتێن جَنِک پُلّ کرت : -بارێن اے پراهێن ، شاهگانێن و پر زێبێن شهر کئیگ اِنت؟ – سـُنـٹ ریشێن بادشاهئےِ .

– اوه من نێزگارێن جنکّۆے آن . گۆن منا پرچا آییا سانگبندی نکرت !
رند چه چیزے وهدا ، آیان باز آبات و سرسبزێن ڈگارێا رَستنت که هردابێن وارتنیک _ وارتنی _ اۆدان هست‌ات . شهکاڑا اپدا چه لنگڑێن مردا پُلّ کرت : – اے آباتێن پراهێن میتاپێن ڈگار ، بارێن کئیگ انت ؟

شهکاڑ آهے کـَش اِت و گوشتی : – اوه ، انون من آزات و آجۆ اتان ، اگن من گۆن سـُنـٹ ریشێن بادشاها سور و سانگ بکرتێن !

چُنت دمانا چه رند آیان مزنێن و آباتێن شهرێا رَست و سر بوتنت . شهزاتێن جَنِک پُلّ کرت : -بارێن اے پراهێن ، شاهگانێن و پر زێبێن شهر کئیگ اِنت؟ – سـُنـٹ ریشێن بادشاهئےِ .

– اوه من نێزگارێن جنکّۆے آن . گۆن منا پرچا آییا سانگبندی نکرت !
رند چه چیزے وهدا ، آیان باز آبات و سرسبزێن ڈگارێا رَستنت که هردابێن وارتنیک _ وارتنی _ اۆدان هست‌ات . شهکاڑا اپدا چه لنگڑێن مردا پُلّ کرت : – اے آباتێن پراهێن میتاپێن ڈگار ، بارێن کئیگ انت ؟

لنگڑێن سازگر پسئو دات : – منا وَشَ نبیت وهدے که تئو مدام گوشئے که پرچا دگرێئے لۆگی نبوتگئے وگۆن دگرێئے سور و سانگ نکرتگ . چۆن بارێن من په تئو جوانێنے نه آن ؟

آهرا آیان سکّ کسانێن داری لۆگێئے سر بوتنت . لۆگے که نه ، کـُـڈے ات . شهجنکّا سۆج کرت : – اے کسانکێن ، تَنک و تهارێن کــُڈلـُـک بارێن کئیگ انت ؟

سازگر پسئو دات : – اے مئے لۆگ و هَنکێن اَنت . چــِد و رَندا مئے لۆگ و دئوار همد انت . تئو چـُلدانا آس و آچشے رۆک کن و په شاما چیزے به گِراد .

– مئے مۆلد کو انت ؟_ شهکارا هئیرانیا در راێنت !

– ما را چه کو مۆلد ؟ یات گِر و بزان که پهکێن کاران وت بکنئے .

بله شهجنکّ هچ کارێا بلد نه‌اَت . آهرا جۆد و مرد وت هـُجّ و مجبور بوت که آییا آسئے رۆک کنگ ، دینگ و پادینگ و ورگ گِرادگ پێش بداریت .دو رۆچ رندا ، لنگڑێن سازگرئے سرجمێن تۆشگ کـُـٹــّـِـت انت . سازگر وتی جنا گوشت : نون پیکه تئو کارا گلاێش بئے و کار بکنئے ! سَـپـت ، تـَکّ و تـَـکـّــُلئے گوپگا گلاێش بئے .

سازگرئے جند چه کۆه و جنگلا پێشّ و نَل بـُرّت و آروتنت ، بله پێش و نَلان ، آییئے نرم و نازرکێن دستان ٹـَـپــی و تِرامبل کرت .

– نه اے کارگۆن تئو نبیت ! _ سازگرا وتی زالا گوشت . _ بلکێن تئو چهرَگا رِست بکنئے . بله اے کار هم گۆن آییا نبیت .

– اگن گۆن تئو لۆگی کار نبیت ، بلکێن گهترنت که تئو بازارا برئوئے ؛ دیگ ، کـَپـَل ، و گِلی هِیران و گلاسان که من جۆڑ کنان ، به شَوَشکئے _ بها کنئے _ ! _ مرد وتی زالا گوشت .

شهجنکّ سک گرم گِپت ، پگرێا کپت : « بیت که بازار و نهادیگئے سئوداگریا ، کسے چه آییا پتئے کۆٹ و کلاتئے مردمان آییا بگِندنت ، آییئے سرا بکندنت و ملنڈ بکننت که کپلانی سئوداگریا گلاێشان » . بله دگه کارے پَشت نکپتگ‌اَت . اگن زَرّے مکـَٹـّیت ، په ورگا چیزے گِپت نکننت و چه شد ءَ مرِنت . گڑان شُت نهادیگ و بازارا په گِلی کـَپـَل و هِیرانانی سئودا کنگا .

سئـَودا جوان ات . آییئے اِیران و گـَلاس اِش زیت گِپت و زُرتنت . دومی رۆچا هم مرد بازێن نۆکی اِیران و گـَلاس آروتنت . پگاها شهکاڑ نهادیگ بازارئے یک کشێا نِشت و وتی گـَلاس و اِیرانانی اِێر کرت و وتی گِراکانی رهچار بوت . بورسوارے گوں وتی ترندیں نریان ءَ نهادیگ ءَ ماں بیت . اپس ءَ تاچینان همایی ءِ گِلی هیران و گلاسانی نیمگ ءَ شـُت . یکێن دمانا آییئے گلی اِیران و گلاسان ، اپسئے پادئے چێرا ٹکر-ٹکر و هزار تریشاس بوتنت .

شهکاڑ گرێوگ و چیهانٹ جنان بوت . نزانتی که نون چے و چۆن بکنت . تتک وتی مردئے نێمگا و آییا گوشتی که چے بوتگ .

– کے راهئے سرا نندیت که کپلی اِیران و گلاسان سَئودا بکنت ؟ هئو ، تئیی دستا هچ چیزے نبیت _ رندا گێشی کرت ._ من مرۆچی شاهی کلاتئے نێمگا شُت آن. شاهی گواتگرا اِیران شۆدے پکار اِنت ، بلکێن اے کار تئیی دستا ببیت ؟

آهرا شهکاڑ بادشاهی کلاتا ، گلاس شۆدئے کارا که رِڈترێن کار زانگ بوتگ ات ، گلاێش بیت . شهکاڑا وتی اِیران شۆدی گـُدانی هر کیسگا نالونی اِیرانے مان کرت و همۆدان شاهی کلاتئے پرزونگئے اِیرانانی سرآتکگێن ورگ و چـُنڈانا ، اِیرانانی شۆدگا چه پێش نَزّآران و مـُچّ کنان بیتان بێگاها وتی جۆد _ شوّ _ ئے پَجّیا شامئے بدلا به ورنت. یک برے جارے بیت که بادشاهئے مسترێن بَچئے سور و سانگی بوت .

شاهی مهمانجاه و بـَرانڈهئے چراگان اِش بالینت و رۆک کرت ، مهمانان هرکجام چه آ دگرا شَئوکتر ، و گۆن نۆک و رنگ په رنگێن دریس و گـُدان و آتاران سَمبهتگ اتنت ؛ کایان بوتنت . هنیگێن اِیران شۆد و پێشی شهکاڑ انون دلمانگ و هدۆک ات که آییئے اِش په نێم چَمّێئے چارگا به هِشتێن تا که شاهی سورئے پر زێبێن مهمانیا بچاریت .

بێچارگێن شهکاڑا دروازگئے مان بئیگئے اجازت هم نێست‌اَت دروازگئے پُشتا اۆشتات و گۆن بَژنیگێن دلێا وتی زند و کِسمتئے بارها پگر کنان بیت .وتی کس نه مَـنـّـی و ملنڈ کاریئے سرا پــِـٹ و هِــٹ کرت که آییئے اِش چو وار ، زار و نێزگار کرتگ ات .

چه وَشتامێن ورگان که گـُلام و مۆلدان په مهمانان برگ اتنت باز دلِکش و وشتامێن بوے شاهی گواتگرا پێچتگ ات . یکے چه مۆلدان که پَرزونگ و سُبرهئے پَشکپتگێن ورگ و اِیرانانا زوران و بران اَت ، چُنت ٹکر گوشت ، نان ، ماهیگ شهکاڑا په ورگ دات . شهجنکّ زرت بله آیان نئوارت . بلکێن اِیران شۆدی گـُدئے کیتو و کیسگان مان کرتنت که لۆگا په شاما ببارتئے.

اناگتێا چه مهمانجاها ورنایێن بادشاه درکپت . بادشاه اناگتا دروازگ کشێا نێزگار و وارێن گلاس شۆدیں شهکاڑا دیست . آییئے دستی گِپت و لۆٹتی که شاهی مهمانجاها ببارتی . بله اِیران شۆدێن شهکاڑ که ترستگ ات و چه ترسا دلپـَٹ بئیان ات ، وتی رَکێنگئے جهدی کرت . بله اناگتا شهکاڑ سرپد بیت که اے « سـُنـٹ ریشێن بادشاه » انت . هما که آییا لۆٹـتـگ ات گۆن شهکاڑا سور بکنت . بله شهکاڑئے جند گۆن وتی گـَندَگێن ناز و مَـلـَنـڈان و بد زبانیا آییا نلۆٹتگ ات .

بادشاه آییئے جد و جُهدانی نێمگ که په وتی آزاتی و رکێنگا کنان ات دلگۆش و گوَر نکرت . آییا وتی برانڈه و مهمانجاهئے نیاما برت و گۆن آییا سُهبت و ناچا گلاێش بوت. اناگتا شهکاڑئے اِیران شۆدی گـُدئے بند پچ بوت . آییئے کیسگئے نالۆنی اِیرانانی ورگ ، رتک و شِنگ و تالان بوتنت .

وهدے که مهمانان اے چیزان پهک وتی چمان دیستنت ، هنچۆ بُرز کِٹی-کٹی اِش کند اِت که شهکاڑئے ساه چه کـُـنـّــَـت و شرما بند بوت . دلا لۆٹتی که دریچ زمین چنڈے بببیێن یا زمین و ڈگارئے دَپ پچ ببیتێن و آییا اێری بشُتێن. هر دابے که بوتگ ات آییا وتا چه مهمانجاها کـَشِّت .لۆٹتی که به تَچیت .

بله پدیانکان ، پدکانکنی سرا مردێنے آییا رَسێنت و گۆن مهروارێن گالوارے آییا گوشتی : – متـُرس ! بارێن تئو منا پجاه نئیاروت ؟ جی هئو ، من بادشاهان ، هما که تئو یک وهدے چه منا وتی دێما چهرا دات ! نون تئو گِندئے که من په تئو کدێن وتا لۆڈی و شاهیچهے کرت که تئو گۆن مان مئے واری کـُڈکا یکجاه اتان ، هئو اے من اَتان که بورا سئوار اتان و تئیی کـَپلی اِیران و گلاس آن مان بازار و نهادیگا ‌چوچک-چوچَک کَرتنت … اے پهک من کرتنت پرچا که من تئی مهرانی بندیگ آن . تئو منی دلئے دوستێن کسے .

من لۆٹت که تئیی کـس نه مـَنّی و گروناکی مبات . بزانئے که په مردما چینچۆ سکّ و گِران اِنت ، وهدے که آیانی سرا کندئے !

گۆن اے گپان شهکاڑئے پر دردێن گرێوگ بنگێج بوت و پهلّی لۆٹانا گوشتی : – من نکـَرزان که تئیی جن و زال ببـَئـیـان.

بله بادشاه آییا لـَبـاس کنان آرام کرت و تـَسـلاّه دات : – آرام بئے ! سرجمێن ڈکـُی و سَـکـّیئے رۆچان گوستگ انت . ما انگت وتی سور و آرۆسئے کاران برجم نکرتگ انت . بیا که همے کاران کنێن.

مۆلد و سرگواپ لۆٹاێنگ بوت و آتکنت .شهکاڑ اش بانوری گـُد گورا دات .سمبهێنت و سینگار کرت . بانورئے پت و مات اش هم لۆٹاێنت و آتکنت . سور سرجمێن کاراش برجم کرت .

پهک په نۆکێن سالۆنک و بانورا ، وَشّی و شادهانی لۆٹوک بوتنت .