محسن رنانی

ماتی زبان یک راھے په چاگردی ردۆما، اشیئے تباھی چاگردئے تباھی اِنت. ما همے جێڑێن که در پارسی آنی پارسی گپّ جنگا ما چاگردی نزّیکی ودی کُرتگ بله اے چیزّا را هچ وڑێن سیادی نێست.

زبانئے زۆر آرگ و سرا دئور دیئگ یکّێئے تها اندری گھگیریے ودی کنت و وھدا گۆن آ اے بێر گرگئے بابتا جێڑیت. اێرانا انّوگێن  وانگی راھبند چه ائولی سالئے بنّکی وانگا زھگئے وتی ھستێن بودناکیا ھلاس کنت. همے وھدا که زھگئے بودناکی و جند زانتی ردۆم تئوانا ببیت و ھال و اھوال شر ببیت و آیانی چاگردی بودشتئل گێشیے زلورت اِنت و  همے دمانا آیانی درستێن آٹیگ ھلاس و تباہ کنگ بئیگا اِنت دئوازدہ سالئے عمرا آ ورناھان سائنسی سرپدیئے انبارے دنت بله هما سر و سۆج په انسانئے چاگردا الّمی اِنت آیان ندنت. بد بھتیا اے تباھیئے کار گۆن در پارسی گپّ جنۆکان بئیگا مان اێرانئے تها.

همے اُمر انسانا گڈّی مۆه رسیت که آ وتی هستانکی، جند زانتی و بنیادمی لۆٹ و رۆشتانی سرا کار بکنت بله اے سئے بیالوجیکل زۆرناکی گند اَنت وتی زندگیئے تها. ائولی وانگجاهئے تها بئیگ و یک مزنێن ٹکّیئے بهر ببی چه کٹما ڈن، دومی ماتی زبانا چه دُور یک زبانیئے هێل کنگ که آیانا هچ تجربت نێست.

سئیمی یک رسمی سائنسی وانگیئے تها رئوگ. اشیئے متلب اِش اِنت زھگا را یک مزنێن چاگردیئے تها رئوگی اِنت، ماتی زبانا چه در پارسی ھێل کنگی اِنت و همشیئے تها در ببارت و کارمرزی  بکنت. آیا ما زانێن ما چونێن درسی سان دور دیگاێن وتی گلزمیئے گونڈوانی سرا و چۆنێن تاوان رسنت آیانی ھستانکی، زند وانگی و چاگردی بودناکیانی سرا. ماتی زبانئے دور کنگئے مۆل و مراد همِش اِنت بزان تئو زھگئے مارشتی سیادیا بُرّگائے گۆن چاگردا و زھگئے مارشت و اھساسان بندیگ کنگائے و آیانی جێڑگی و مارگی بنیاتا اۆشتئے آماچ کنگائے.

انچۆ که انسانئے ھسّی کنگ گئیر اھلاکی اِنت، همے  وڑا مردمیئے ماتی زبانئے دور کنگ و دومی زبانیا زۆر گبّارگ هم گئیر اھلاکی و زانشتی ھسّی کنگئے نام اِنت۔هژدری وانگ بیدِ ماتی  زبانا مات و چّکئے نیاما سیادیا سندیت وانگئے تها، و مات یک نێمگ کنگ بیت ردۆمئے بھرئے تها که آ زھگا بنیات و مارگان آٹیگ مان کنت اے وھد زوریت و بازێن تبزانتی نهاد و مۆہ ندر کنگی اِنت که وتی ردۆما ودی بکنت و پھمگا جْوان بکننت۔

زبان مئے بنیاتی پھمگئے مانزمان اِنت ۔ زبانی اڑاند په زھگئے ردۆما تاوانے و آوانی انسانی لۆٹانی پادمالی اِنت. هپتاد سالئے تها ما گێش زبانی زۆراکی کُرتگ چه پێسری وھدا. اے چه راجکاری زۆراکیا گێش ترسناک اِنت ما آیانی سرا کنگاێن. 

ردۆم زورگا جوان کنگئے واستا مئے گوَرا دگه راہ نێست تانگکه دمگی زبان آرگ مبنت. اے نۆکێن گپےّ نه‌اِنت سویزرلینڈا سئے سرکاری زبان اَنت و یکّێن وھدا زرباری اپریکایا یانزدہ سرکاری زبان اَنت 

اے گوَشت کنێن مئے ملکی راھبندئے ردا تهنا پارسی مئے سرکاری زبان اِنت و بدلی اے ردا راھبندی بدلیئے نێمگا رئوت. بله راھبندئے آرٹیکل پانزدهئے ردا لبزانک مان دمگی و نسلی زبانا مان وانگجاھان وانێنگ ببیت”Second Conference on the Development of Educational Justices”ئے اڈ دئیۆکان همے سَله داتگ اَت که دو زبانی سۆبئیان وانگجاہ گرگ بنت. اے شرّێن کارے، ھکومتئے زرّی جێڑھان ھئوار، انّون چه بندات ببیت بکئے انگت اے کارئے هچ اُمێت گندگ بئیگا نه‌اِنت یک واھشت دارێن ۆ نبئیگێن کارے.

وانگجاهی بنیاتی نکان و کُمک مزنێن ھدّیا جهدے لۆٹیت و ادارہ اے کارا شرّیا گۆن کُرت کننت بله آسرال گندگ نبئیگا اِنت اگن اسلامی دئولتئے ھکومت دێمرئوی دیئگا سوگو اِنت گڑا آ بنیاتی وانگئے دێمرویا چه بندات بکنت دیمئے سالا. انّون درستێن آباتی بنیاتی وانگجاهئے واھگدار اِنت. هژدری گام اے ردا  مار زورگی اِنت گڑا آ Instruction oriented (سۆجکاریئے بندۆکا)چه Nurturing oriented بزان که تربیتئے نێمگا برئوت. مارا اے منّگی اِنت نه بنیاتی وانگئے سال دربرگئے سال اَنت و سۆج اے ردا مزنێن کساسیا ببنت. اے کار یک سالیا نبنت اگن وانگئے وزیر و گزیر اے کارا کنگ لۆٹنت گڑا شش سالا اے کار بُوت کنت. همُک سالا اے دوێن کار راھبندانی سرا جوانیا گۆن  کار بُوت کنت.   اے گرانبھاێن و مشکلێن کارے و یکشلا سرجمێن ملکا بوت نکنت.

اے زرمبشت و کار بازێن دو زبانی سۆبئیان سال یا دو سالئے کم کما سر و سۆجا گۆن بنت و آ دگه سۆبئیان هم برگ ملکئے اے مٹ و بدلی وانگا گۆن بندۆکیا چه سۆج دئیگئے نێمگا بازێن مۆہ کاریت په دو زبانی سۆبئیان هما کار که گۆن وانگا بندۆک‌اِنت و اے درستێن مراگش مان جندئے زبانا اڈ دئیگ ببنت دو زبانی سۆبئیان بنداتی سئے سالئےڈتها اے شرتر بیت که آیانی ردۆم گۆن جند زانتی و بیالوجیکل بودناکیانی بنیاتا ببنت تانکه آیانی ھال و اھوال و چاگردی بودناکی گێش ببنت.

اے وھدئے تها آ لبزانک و دۆد و ربێدگا ھێل کننت وتی ماتی زبان و وتی اندری سمایا سر بوت کننت۔چارمی سالا چه پارسی وانێنگ کم کما بندات ببیت و پارسیا ونت و نبشته کُرت بکننت و مزن وانگجاها سربئیگا چه آ سائنسی وانگا مان پارسیا در ببرَنت په من هژدرێن گپ اِش اِنت ھکومت وانگی دێمرویئے  ناما انچۆ سما بیت که کیدی و لس آباتی کنگ بنت.

اے دوێن درورانی تها جند زانتی، ننگ و انسانی اگبال مزنێن آباتیئے دێما بے جئوهر بیت.

بدبھتیا گوَستگێن سی سالئے تها مئے ھکومتئے هچ وڑێن جوانێن کارے نێست اے دوێن کارانی تها. مئے گورا وھد نێست و وھد همِش اِنت که اے نا انساپی ھلاس ببیت اێران بازێن ربیدگانی زبان، رنگ و نسل ، نێکراھیئے جتاێن درێنئے رنگان جۆڑ بوتگێن زمینے.

یک رنگیئے کشّگ هم اێرانئے اسیلێن بندیکیئے کشّگ اِنت چه درینا. مئے درێن اے درستێن رنگ و آیانی هست بئیگا دارگ بیت. اے رنگ زندگ بات اَنت مئے اێرانی درێن زنگ بات.