The article below is not in standardized Baluchi. We are currently working on it and will provide an updated version soon.

نبیسۆک: ابدلماجد سپاهیان

دبئیا کارمندێن دو دۆستانێ بارئوا گونڈێن آزمانک

It is the month of August and in Dubai, August is considered the hottest month of the year. I left my city two years ago and went to Dubai to work. Thank God, I have found a job that fulfills my basic needs and I send what is left to my wife and children.

I have become friends with some of my fellow citizens here. One of them is Sahebdad. I met Sahebdad last year and since then, most of the time we have been together in Dubai. He came to Dubai a few months after me. Like me, he left his hometown for work and came to Dubai. After a while, he will earn his living and send a small amount of money to his wife. His dream is to one day bring his wife from his hometown to Dubai and spend the rest of his life in this city. But due to the high costs of this metropolis, he has not been able to fulfill his dream so far. Sahebdad is now studying with a worker. Whenever I ask him why he is studying, he says, “To live.”

Yesterday, he was very sad and depressed. One of his acquaintances had just returned from home and had brought a letter from his wife. When I asked him why, he said, “My cousin was killed!” My wife’s family got into a fight with a group and killed one of the parties involved. A few months later, they also killed their son-in-law, who is my cousin, in revenge. He was the same age as us, he and I grew up together.”

Knowing the cause of his depression, I was thinking about what to do to reduce his depression. But I did not know what to do. I watched him in an annoying silence. My tongue did not move. My mind did not work. I was looking for something. He was staring at the wall and trying to cry, but his tears were stuck like a river behind the dam. Finally, out of sympathy and to change the atmosphere, I found something, “Our homeland is not progressing at all. And the reason is this ignorance and illiteracy. Keep in mind, if the words of the intellectuals were valuable there, these hostilities would have been prevented.”

I tried very hard to come up with such a thing. After that, I continued the conversation until all my talks was over and my information about it ended. Sahebdad was still staring at the wall. He sighed and said, “Living in such a place is a waste of life.”

من گْوشت: «ھئو یار! ھنچُش اِنت که تئو گْوشگا ائے! بله تئو واجه ائے جندئے مُلک ھم یله دیگی نه‌اِنت. زانئے چے گْوشان؟! وتن مات اِنت. مئے شمئے پیرێنان گْوشتگ: «وائے وتن و ھُشکێن دار.» آییا دگه آھے کشِّت وپدا گۆن آهسردێا گْوشتی: «وائے وتن و ھُشکێن دار… بلۆچ بێسرزمینێن راجے…»

من گْوشت: «برات! چۆ مگْوش. بلۆچانی سرزمین بلۆچستان اِنت و سرزمین یله دئیگَ نبیت. باید اِنت سرزمینئے جاور و ماھۆلا بدل کنێن. ھمے تئو که انون وانگا ائے، تان زندگ ائے وه دُبئیا نندئے. زلور تئو رۆچے وتی مُلکا واتر کنئے. ادا نشتَ نکنئے. ترا تئیی چُکّی لئیبجاهئے مھرَ نئیلیت. و پدا تئو وتی دربُرتگێن زانتا کارمرزَ کنئے. وتی جئوھرا پێشَ کنئے و په وتی مُلکئے دێمرئویا گامان چستَ کنئے. ھمے تئو و تئیی دابێن زانتکارێن مردمانی جھد سَئوَبَ بنت که تان مئے شمئے مُلک ھم دێما برئوت… بارێن شمئے مێتگا ھچبر وانندهے نبوتگ تان مردمان سرپد و راھشۆنی بکنت و ورنایان وانگ و زانگئے شئوکا بدنت؟»

من گْوشت: «برات! چۆ مگْوش. بلۆچانی سرزمین بلۆچستان اِنت و سرزمین یله دئیگَ نبیت. باید اِنت سرزمینئے جاور و ماھۆلا بدل کنێن. ھمے تئو که انون وانگا ائے، تان زندگ ائے وه دُبئیا نندئے. زلور تئو رۆچے وتی مُلکا واتر کنئے. ادا نشتَ نکنئے. ترا تئیی چُکّی لئیبجاهئے مھرَ نئیلیت. و پدا تئو وتی دربُرتگێن زانتا کارمرزَ کنئے. وتی جئوھرا پێشَ کنئے و په وتی مُلکئے دێمرئویا گامان چستَ کنئے. ھمے تئو و تئیی دابێن زانتکارێن مردمانی جھد سَئوَبَ بنت که تان مئے شمئے مُلک ھم دێما برئوت… بارێن شمئے مێتگا ھچبر وانندهے نبوتگ تان مردمان سرپد و راھشۆنی بکنت و ورنایان وانگ و زانگئے شئوکا بدنت؟»

My father says, “We all slept that night and when we woke up in the morning he was missing. We did not find him despite of searching for him. They had been looking for him for some time and there was no town or village around us that did not look for him. They asked everybody about him. My father and uncle would frantically search for their brother; every traveler who passed by our city, they would ask him but no one had seen him. He was not found and gradually everyone gave up on him and everyone accepted his disappearance. Gradually, they forgot that they had such a brother.”

منی چمّ گۆن ساھبدادئے دپا سکّ اَتنت و آییئے گپان گوش دارگا اَتان. ساھبداد کمێن بێتْران بوت. من بھمانگ اَتان. منی ھئیالا آییئے گپ گۆن منی بنگپّا سْیادی نکنگا اَت بله گْوشئے آییئے کسّه اِشکنگی اَت.گڑا تان آسرا اِشکُنگئے ھدۆک اَتان. یکێن سَئوَب بلکێن اِش اَت که آییا چه ناکۆزاتکئے گما بێھال کنان و اے کسّھانی تها من ھم کسّهے درَ گێجان و آییئے جاورا بدلَ کنان. آییئے دمانے بێتْرانی سَئوَب بوت تان من وتی کُبلێن دپا پچ بکنان: «پدا چۆن بوت؟ تئیی ناکۆ پھک و پھک گار بوت؟»

ساھبداد چِست بوت و چه آپسارت کنۆکا گلاسے آپ په وتا رێتک و گْوشتی: «اِنان.»“

من بچکندِت: «چۆن! آییئے ھال آتک؟»

کمّے ھالی گْوشئے شرتر بوتگ­اَت. نون گْوشئے دو سرپدێن مردمئے وت‌مان‌وتی دیوانے بوتگ­اَت.

اۆشتاتکا گۆن دیوالا تکّهی دات و گْوشتی:«دہ سالا پێسر… من گْوَنڈۆیے اَتان…

یک بێگاھێا درآمدے مئے مُلکا آتک. کسّا پجاہ نئیاورت. ابێدِ منی ھُدامرزی بلُّکا. آ منی گارێن ناکۆ اَت که رند چه پانزدہ سالا آتکگ اَت… وھدے که کسا پجاہ نئیاورت، آییا لھتێن کْوھنێن تْرانگ پێش کُرت و گُڑا پھکان منِّت که واکی ھما اِنت… زانئے آ بلاھێن مولویے بنِتگ­اَت. بلاھێن پاگے سرا اَتی و ریشّی ھم باز زێبدار و مزن اَتنت. آییا کسّه کُرت که رند چه لھتێن در په دریا گۆن لھتێن مردما دْرستی بوتگ و دێم په ھندوستانا شُتگ. رندا دێم په دیوبندی کُرتگ و سێزده سال ھمۆدا نێکراھی درسی وانتگ و انون بلاھێن نێکراھی زانتکارے بنِتگ. اۆدا که بوتگ گۆن وتی استاد و ھم­کلاسان چه وتی مُلکایی گْوشتگ. وتی مُلکئے پدمنتگی، کُنّت و بێتالیمیان که آییئے راجِش چه دێمرئویا پَشت گێتکگ. آییا واترّگئے ارادہ نبوتگ و سالے رند چه وانگا ھم ھمۆدا نشتگ بله اۆدئے زانتکار و شھدربران و آییئے جِندئے دۆستان سر و سۆج کُرتگ که برئوت و په وتی مُلکئے نێکراھی و اِلمی دێمرئویئے ھاترا جھد و کوشست بکنت و ملکئے مردمان زانتئے در برگئے شئوکا بدنت که دێمرئویئے راہ بس ھمێش اِنت… اے گپّ ھماییئے جندا گْوشتگ اَنت. مرۆچی دہ سال گْوستگ بله منا آییئے گپ شر یات اَنت… انگت منا یات اِنت که آییا یک بلاھێن شئیهێئے نام گپت که آییا گْوشتگ­اَت: «بل که تئیی ملکا مرۆچی کس نزانت که دُنیائے کجام کنڈا اِنت بله مسترێن کارے که تئو توانئے بکنئے، ھمێش اِنت که تئو وتی ملکا برئوئے… .»

من کندگے جت ،و گْوشتُن: «گُڑا تئیی ناکۆ باید اِنت بلاھێن زانتکارے ببیت. آ الّما په وتی ملکا باز جھد کُرتگ و زانا که آییئے جُھد بے بر و آسرا نبوتگ­اَنت… تئو بِل که انگتا مئے شمئے ملکا چُشێن نارئواێن کارَ بیت، بله تئو چه آییئے دابێن مردمانی جھد و کوشستان که په ملکئے بدلیا کُرتگ اَنتِش بێتْران مبو…»

من کمّێن بێتْران بوتان که ساھبدادا تھلێن بچکندے جَت و آتک وتی جاهئے سرا منی کرّا نشت. پادی تَچک کُرتنت و وتی کۆپگ و سری سرجاهئے مھمان کُرت و بُرزادی چارِت. رندا گْوشتی: «منی ناکۆئے آیگئے دومی رۆچا منی پت و منی ناکۆ سردارئے چارگا شُتنت… بزان مئے کئومئے سردارئے چارگا… من ھم ھمراہ اَتان. سردار ھم منی ناکۆئے هسابا بوت و منی پتئے ناکۆزاتک اِنت… دیوان سک مزن اَت. منی پتا وتی گارێن براتئے پجّار گۆن سردارا کرت. سردار که چلیمّے دپا اَتی منی ناکۆی وشّاتک کرت. چه بازێن گپ و تْرانێا رند منی ناکۆا که دیست دیوان بز اِنت گُڑا بئیانا لگِّت… منا باز یات نه‌اِنت که آییا بارێن چے گْوشت، بله آییئے بُنگپ اسلام و دینئے بارئوا اَت که ما وتا مسلمانَ زانێن بله چه اسلامئے ھُکم و واھشتان بازَ نزانێن و نازانتیئے جھلێن ساوڑێا گَرک بوتگێن. گپّی ھمے پئیمێن اتنت.

He continued, “my uncle’s speech was long, I remember some, he praised the physical strength, courage, bravery, patience and forbearance of Maulana Elias. For a moment, Sardar, who was surprised like the others, jumped in the middle of the uncle’s words and said, “Sir! Is this Maulana Elias you are describing from the Kundazi tribe?”. Uncle stopped talking in surprise. It was as if a big morsel had gotten stuck in his mouth. After that, everything changed. He replied: “No, Amir, Maulana Elias, was not a Kundazi. “He was Indian … Ah … Ah … he was not originally Baluch … how about that?” Sardar rubbed his hands on his mustache and said, “So he was not a special and important person! “Don’t talk about him anymore!”

نون پھکێن چیز بدل بوتگ­اَتنت. مئولانا ھُشک و ھئیران اَت و ھبری نه‌اَت و دیوانئے نشتگێن مھلوک پھک په دلگۆشی آییئے دپا چارگا، وداریگ اَتنت که بارێن مئولانائے پسّئو چے اِنت… چه کمّێن بے تْرانیا رند منی ناکۆا پسّئو دات: «نه میر، مئولانا الیاس کنڈازیے نبوتگ. آ ھندوستانی مردمے بوتگ… ھ…ھ… ھچ بلۆچے نبوتگ… چۆنَ زانان؟» سردار ھم دستا وتی برۆتانی کرّا بُرت و گْوشتی: «گُڑا بئے نه‌اِنت! آییئے گپا مَجن!» من ھم ھُشک و ھئیران اَتان. دلا لۆٹِت چه ساھبدادا جُست کنان که پدا چۆن بوت، که آ وت گپا لگِّت: «رند چه سردارئے گپّا منی ناکۆ آ دیوانئے تها بێتْران بوت. آ رۆچا ھم باز گپّی نجت… شپا که وپتێن و سھبا پاد آتکێن تان آ گار اَت… ما ھرچے آییئے پدا گشتێن در گێجگ نبوت. تان چُنت وھدا آییا جُست و پدا بوتنت و په آییئے درگێجگا چه کرّ و گْوری مێتگ وشھران آیان یکّے ھم رد ندات… چه ھر کسا آییئے جُستِن گپت. ھر مساپرے که سری مئے ملکا کپتگ­اَت آییئے ھالِن الّما گپتگ­اَت، بله کسّا چُشێن مردم ندیستگ­اَت… آ در گێجگ نبوت و کم کمّا پھک چه آییا دل اێکیم بوتنت و پھکان آییئے گاری کبول کرت. کم کمّا ھم بێھالِش کرت که مارا چشێن مردمے بوتگ. بله من نزانان چیا تان رۆچِ مرۆچیا بێھالی کرتَ نکنان… .»

ساھبدادا اے گپ که جت بێتْران بوت.من وَه پھکا پھک منتگ اَتان. نئوَشّێن بێتْرانیێئے تها من آییا چارگا اَتان. منی زبان چٹ کُبل اَت. وتی کسّھُن در نگپتگ­اَت. زلورت ھم نه‌اَت. کمّێن ساھبدادا که گْوشئے دورین ھئیالێا شُتگ­اَت چارِت و رندا چمُّن ھماییئے دابا بُرزادیا سکّ کُرتنت. زیکّێن رۆچا من ھم باز کمّ گپ جت. ساھبدادئے دابا . مرۆچی ھم منا باز گپ جَنگئے شئوک نه‌اَت.