هرکُشکئے کِسه
ولادیمیر گریگورویچ سوتیوا
رجانک: کریم بلۆچ
کرگُشکا کیسگے زرت و جنگلا په شیلانچک ( کـُمبی ) و بـَـردانگئے شۆهازا په وتی کرگوشکــُکان شُت، گوَشئے په زِدّ آییا هچّی دست نکپت: نه شیلانچکے و نه بردانگے .
بله اناگت سبزێن پَٹّیا، آییا جنگلی سۆپے دیست. سۆپ رستگ و سُهر و زردچک اَتنت. درچکئے برز و آییئے چێر پر چه سۆپ اَت! پَدّر اِنت که کرگُشک تان دێر مهتل نبوت و وتی کیسگی پچ کُرت و سۆپان وتی کیسگا مُچ کنان بوت .
همدا اَت که گـُـوَراگ آتک و بنڈیا نست و کوارّتی : کــُــووارّرّ ! کــُـووارّرّ! مَـلـنـڈ اِنت! اگه هر کس ادا بییت و سۆپان بسندیت یک دانگے ( دانکے ) سۆپ هم پَشت نکپیت !
تئو مُپتا کوارّگائے، کرگُشکا گو ( گوَشت )، اے سۆپ په سرجمێن جنگلا بس اَنت. منی هرگُشککان گژنه دئوار ( لۆگا ) نسێستنت.
هرگُشک وتی کیسگا چه سۆپ پر کُرت. کیسگ گران اَت؛ و چِست کنگ نبوت. هرگُشک په هزار شرّی پُرّێن کیسگ زبرّێنای کرت. هرکشگی په جنگل هم گران اَت …
اناگت سری گۆن نرمێن چیزے ڈیکّ وارت. وتی سری چست کُرت و چارتی، دیستی که ممّے آییئے برابرا اۆشتاتگ! ترا چے گۆن و تئیی کیسگ چے مان؟ ممّ جست کرت .
هرگُشکئے ترس کمتر بوت، وتی کیسگی واز ( پاچ ) کرت و گوَشتی: اِش اِنت … سۆپ اَنت… بزورێت و تامے بگرێت واجه ممّ !
ممّ یک سۆپے زرت و تامیا چَشت و گــُپتی ( گوَشیتی ): واه چۆنێن سۆپ اَنت! باز تامدار اَنت ! آییئے ستا کرت اَنت و پدا وتی بگلی پر کرت و وتی نێمگا رَپت و هرگُشک هم وتی دَئوارئے نێمگا .
هرگُشک جنگلا رئوان اَت و چه هر نێمگا هِردکان آییئے نێمگ آتککنت و هۆریا پوشان گوَشان اَتنت :
پیرُکێن هرگُشک! ما را سۆپے بدئے !
نون دگه راهے نێست‌اَت، پیکه آ پدا کیسگا پَچ بکنت .په راه هرگُشک وتی کوَهنێن سنگت دَجکا دیست. جُستی کرت: کجا بوتگئے منی کنٹک ( کنٹگ ) سرگێن دۆست؟
هئو! په شیلانچکئے چنگا رپتگان، بله هچ چیزُن ندیست و گۆن هالیگێن سَپْت دَئوار ( لوگا ) رئوگا اُن !
تئو گهتر اِنت که چه منی سۆپان بزورئے. بزور هچ شرم مکن منی سکّ باز اَنت ! هرگُشک گپت و دجکئے سَپْتی چه سۆپ پر کُرت .
هرگُشک رئوان اَت و کهچرا چه جنگلا درکپت. اۆدا بُز گۆن وتی شنکان چرگ و گردگ اَت. هرگُشک آیانا هم سۆپ وارێنت. رپت و رپت تان ژند بوت. په نندگا بۆٹگے دیست، نِست تان آرام بکنت که اناگاه … ڈگار سُر اِت، هرگُشک ترسست و یک نێمگے کپت. ٹالے چه ڈگارئے تلا درکپت و هرگُشک جست کرت. تئو چه کجا؟
هـئو منا سۆپئے بۆ بیت …
هرگُشک آییا هم سۆپ دات …
منتوار اُن تئیی بلی ! ٹال گپت و وتی سۆپانی زرت و آ پدا ڈگارا مان بوت .
هرگُشکئے دَئوارا دێر اِنت که پـِتـێن هرگُشکئے ودارا نشتگ‌اَنت . په اشی که وهد زوت‌تر بگوَزیت، ماتێن په گـُـژنه و شدیگێن چکلکان کِسّـها گوَشت .
همے وهد کسے دروازگا ٹکێنت همے وهد کسے دروازگا ٹکێنت … دروازگِش وا ( واز ) کرت و دروازگئے دێما هر دۆێنان گۆن ٹوهێن سَپْتے پـُـرّ اِز جئوز و پَندکان ( فندق ) اۆشتاتگ اَتنت .
اش اِنت! اشانا په شما مئے مات ره داته ! هِر دۆێنان اِشتاپ کرت و اِز اۆدا رپت اَنت .
هـَـئیــرات…! چه چُکلُکانی دپا درکپت .
رندتر، دجُک گۆن سَپْتے شیلانچک آتک و سۆجی کرت: لۆگ‌واجه لۆگ اِنت ؟
جی نه. چه هما پگاه و سُهب که درکپتک و شُتگ، نئیاتکک.
دجُکا چه آیان رُکست کرت و شت و شیلانچکانی سَپْتی په هرگُشکان نات .
همساهگێن بُز هم په آیان کرم ( کلم ) و کونزهے شیر آورت وهرگُشکانی ماتی گوشت:
اِشانا مـُـن پر شمئے چُکان آورتگ .
داد چه هر نێمگا رسست …
بازێن ٹهک ٹهکا چه رند، چه چێر ڈگار راهے وه پچ بوت و ٹالئے سرگ جَه آتک و جُستی کرت: اے هرگُشکئے دئوار اِنت؟
جی هئو؛ مئے زند جاه همدان اِنت .
چۆ بزان من برابر زمینا برتگ ! ٹال گۆن وشی گُپت و چه وتی برتگێن هۆنڈا هر دابێن سبزی : گزرک، پٹاٹه، گهنیچ ، شلگم ، جگندُر در کرت و دات اَنت و گُپتی : هرگُشکا منی سلامان بدئیێت ! ٹال گُپت و زمینئے تها گار بوت .
گوراگ مدام کوارّگ اَت :
کــُـووارّرّ! کــُـووارّرّ! سرجم و پهکی سۆپ دات بله منی دپی سلاهے هم نجت !
هرگُشک کــُـنـّـَـت و شرمنده بوت. سرجمێن کیسگی اِرترێنت. آهر یک یکا سۆپی زرت و گُپتی: اِش اِنت… چه پهکان گهترێن! شـَهد اِت بات؛ بزور و بْوَری !
سکّ منا تئیی سۆپ په کار اِنت، من آیان چارت نکنان! کـووارّرّ ! کووارّرّ ! تئو چے کرتگ! تئیی مردم گژنه دئوار نسته اَنت و تئو په چکان هالیگێن کیسگا برگئے !
من… من انّون پدا جنگلا اِرتــَـرّان و رئوان و پدا کیسگا چه سۆپ پرّ کنان !
هۆڈ! تئو کجا رئوان ائے! بچار که هئور و جمبران چۆن مُشته !
و هرگُشک پدا دێم په جنگل رئوان بوت؛ و وهدے که وتی دوستێن و نشان کرتگێن سۆپئے بُنا رست، دیستی که … گرک، وهدے که هرگُشکا دیست، وتی لنٹانی لِست و جستی کرت: و ادا چے کنئے؟
من … منا پئیت که په وتی هرگُشککان … سۆپ مچ کنان وببران ….
بگوَشش، ترا سۆپ وشّ بیت؟
هـــئــو .
منا هرگُشکان سکّ دۆست بنت! گــُرک گــُـرّ اِت و هرگُشکئے سرا سِٹی کرت و همدان ، جی همدان هرگُشکا هالیگێن کیسگ کار دات .
دئوارا دێر اَت که هرگُشککان سێرلاپا وپتگ و واب کپتگ اَتنت. تهنا آیانی مات نئوپتگ اَت: آرامیگ سُروگے (کنڈیا) گرێوان اَت.
اناگت دروازگئے پچ کنگئے چـِرک چـِرکئے تئوار بوت. هرگُشککان چه واب جهسرت اَنت و کوکارِّش کرت : هـُـورّا! مئے پت آتک و سربوت !
ماتێن هرگُشک وتا تچان دروازگئے دپا رسێنت و سر کرت : دروازگئے دپا هرگُشک اۆشتاتت، پهک لیچک و لیهڑ اَت .
من هچ چے … من هچی پرشما، … په شما … منی دلئے بندان نئیاوُرتگ … _ هرگُشک نێم جا نێم جا گوَشت. منی بێچارگێن هرگُشک ! ماتێن هرگُشک گۆن دلپدردیا ( گوَشت ).
یگبرے که سکێن ٹهکگے لۆگا لرزێنت.
اے همایی اِنت ! گرک اِنت! دروازگا بندێت و مُهر کنێت! هرگُشک کوکّار کرت!
شیشگان لرزت اَنت و تاگ پچ بوت، و ممّیئے ٹوهێن ( مزنێن ) سرگ جه آتک.
اش اِنت اے ٹێکیا چه ( زا ، چه ، شه ، اچ ، اِش ) من بزورێت. ممّ اَت که گــُـرّتی . پکاێن و نامیێن شهد ( بینگ ، اَسَل ) …
پگّاه هرگُشکئے سرجمێن چکان و زال سبره ( پرزونگ ) ئے سرا هۆر اَتنت.
سبرهئے سرا چے که نێست اَت! شیلانچک، پندک و جئوز، جگندر، کرم، شهد، شلگم، گـَـزرک ( گــَـجر) و پٹاٹه (سیب زمینی).
وشنیهتێن گوَراگ هئیران اَت:
هچ دابے منی سرپر نبیت: چۆن چه هالیگێن کیسگ اینچک جْوانێن چیزّ درکپیت؟
