The article below is not in standardized Baluchi. We are currently working on it and will provide an updated version soon.

 

ترینوک : کریم بلو چ

گوَشتَ کنین که چه ڈَنّی زبانان لبزانکی رجانک مان بلوچءَ نبئیگ ءِ هساب ءَ اِنت. آلفونس دوده ءِ کسه"گـُـڈی ئیں  درس " یک کۆشستے که  ڈَنّی لبزانکا بلوچ استمان ءِ نیام ءَ بپَجّارینیت.

آ روچین منی وانـگـجـاه ءِ رَوَگ سَک دیر بـیـتـگ ات . من تُرستاں که مئی استاد واجه « هامل » منا میاریگ بکنت . روچ مئی چـَـکـّـاس ءِ روچ ات و من چیزے دَر نبُرتگ ات . من پگر کت که وانگجاه ءَ مه رواں گهتر انت .

گرمیں روچے ات ، زوراکیں واکاں ، مئی ملک ءَ چیر جـَـتـَگ و وَتیگ کـُتگ ات و شهر ءِ پراهیں پـَـڑ و هـَـنـدِے ءَ هنون وتی پـَئـوجی چـِست و ایراں گـُلائیش اتنت . من پدا گوں دل تـَپـَرکـَهی ، وانگجاه ءِ نیمگ ءَ تـَچان بیتاں.

وهدے که شهر ءِ مزنیں شـَهدَگّ ءَ رَستاں ، بازیں مردُمے من دیست که گوں نبشتگیں کاگدانی دارگ ءَ ، اے نیمگ و آ نیمگ روان اتنت .

ادان هما هـَند ات که جَنگ ءِ هالاں هردمان ءَ شِنگ و تالاں بَیـَگ اتنت . من پگرے ءَ بـُـڈاتاں که چون بارین اے بَرین چے بیتگ ؟

وَهدِے که وانگجاه ءَ رَستاں ، تـُسـتـَـگ و ژَند بیتگ اتاں . مئی گـُڈی ئیں دَر ( دَرس ) ءِ بُنگیج ات . من پگر کت که بـَلکین چـُپی ءَ ،وهدے که هَنگت درس بنگیج نبوتگ ، وتی کـَلاس ءِ کوٹی ءَ مان به بیاں .

هَنچو که اُستاد منی دیر آیگ ءَ سرپد مه بیت . بلے من سرپد بیتاں که اے روچ چه سرجمین روچاں چُپ تر انت .

تُرس و بَژن ءِ تَهلیں ساهِگے مانشانتگ ات . من هـُجّ و مَجبور بیتاں که دَروازگ ءَ پاچ کناں و کلاس ءَ مان به بیاں ، بلے من بِه مَنتگ و هـَبـَـکـّه بیتاں که استاد هامل ءِ چارگ و توار ءَ هِچ هِژم و میارباری اے مان نیست ات . تهنا منی گوئشت :

زوت تر وتی هَند ءَ به نند ، یک کمے هست ات که بے تو ، گـُـڈی درس ءَ بنگیج کنون .

هر چیز هیرانی و بــِهمانگی ات . واجه هامل ءَ وتی شونزیں کوٹ ءَ که تهنا وتی وَشّی و راجی روچاں گـُـوَرا کنگ ات ، گورا کتگ ات .

وانگجاه ءِ وانوک پهک بژنیگ اتنت و منی هَیرانی هما وهد گیش بیت که من کلاس ءِ آهری رِداں چارت و گوں وتی چماں من دیست که آهری رِد هم چه کـَلـّـَـگی وانوکاں ، که پَهک دیم تهار و بَژنیگ اتنت پُر بیتگ ات .استاد هامل ءَ وتی گـَپ گوں نرمی ءَ بنگیج کت انت :

“منی دوستیں زَهگاں ، اے منی گـُڈی روچ انت که من شما را وانیناں . چه « برلین » ءَ نوکیں دَستورے آتکگ که چـِـد و رَند ، سرجمیں وانگجاهاں تهنا جرمنی _ آلمانی _ زبان وانینگ به بیت . بزان مَرچی گـُڈی روچ انت که شما وتی ماتی زبان ءَ ، بزان پرانس ءِ زبان ءَ وتی وانگجاهاں وانگ ات” .

بزان اے مئی گـُـڈی درس ات که وتی ماتی زبان ءَ وانگ اتیں و من هـَنـگـَت جوانی ءَ نبشت و وَنت نه کت . من سک بژنیگ بیتگ اتوں که پرچا تا هنون وتی ماتی زبان ءِ دَربَرگ ءِ بَدل ءَ ، تـَـرّ و گـَرد ءِ رَندا کـَپتـَـگ اتوں . هما کتاب که چـِد و پیش من چه آهان ژند بیتگ اتوں و پمن بیکار اتنت ، هنون باز دلدوست بیت انت . چه ایش که چد و رَند من واجه هامل ءَ نه گِند اوں ، هم زَهیریگ بیتاں و آئی ءِ سرجمیں میارباری و گـَرمسَری شموشت انت .

هـَـو ، واجه هامل ءَ وتی گـُـڈی درس ءِ وانینـَـگ ءَ په ، وتی گـِـهتِریں دِرِیس و گـُـداں گورا کتگ ات ، کـَـلـّــَـگی وانندهاں گوں بَژنیگیں دلے آتکگ انت تا وتی پَشومانی ءَ پَدَر بکن انت که پرچا چـِد و پیش وتی شیرکنین ماتی زبان اش نه ونتگ و درنبرتگ ات .

ہمے چیزانی جیڑگ ءَ گوں من وتی نام اِش کُت ءُ نوں منی باری اَت کہ وش گُٹیّءَ گوں بواناں من چے نہ کُرتگ اَت کہ گوں اے کانوداں بھر بہ زُوراں ءُ انچوکہ برز، ساپ ءُ بے ردی ءَ بواناں بلئِے من گوں بنداتی لبزاں ہمودا دپ بند بُوتاں وتی میز داشتگ ات دل جنئگ ءَ اَت ءُ سرئگ ءَ بُرز ھم کنگ ءَ نہ اتاں من اِشکت ایم ھامل من ءَ گوَشت:

من تَرا ھبر نہ دیاں کسانوکیں فرانز ترا وت شرمَندگ بئیگی انت۔ مُدامی ہر روچ ما وت ءَ گوَشیں: انگت وھد باز انت من باندا یات کن آں نوں تئو ھال ءَ گندگائِے اے السیس ءِ گوما بئیگ ءَ اِنت آ ھم چیزاں پہ باندا وئیل کنت تئی ایندگہ ھم تبکاں اے ھک اَست کہ ترا بہ گوَشاں۔تئو وتا فرانسیسی یے کن ئِے بلئِے تئی جِند انگت وتی زبان ءَ گپ ءُ نبشتہ کُرت نکنت ءُ تئو تهنا نئِے بزگّیں فرانز مارا دُرستاں اے چیز زانگی اِنت .

“تئی مات ءُ پِت ھم تئی وانگ ءُ زانگ ءِ سرا اینچو پریشان نہ بُوتگ اَنت آیاں ترا میل ءُ فارمانی سرا کارا دیم داتگ دانکہ چیزوکے زر بئیت من وت ھم لجّیگ آں؟ من ھم ترا سبکّے یات کنگ ءِ جاها زاناں کُجا پُلاّنی آپ دئیگ ءَ دیم نہ داتگ؟ ماھی یے گرئگ ءَ وھد روگ ءَ بوتگاں من شمارا چھٹّی نہ داتگ؟ ”

یک چیزے ءَ چہ دومّی چیزے ءَ ایم ھامل فرانسیسی زبان ءِ بابت ءَ هبر ءَ اَت کہ اے دنیا ءِ شرتریں زبان انت۔۔ ساپیں، راسبندتریں ءُ ما ایشی ءَ بہ پھریزیں ءُ گارئِے بئیگ ءَ مئیل اِنت. وھدے مردم زندانی کنگ بنت گڈا آ ھمینچو وتی زبان ءَ دار اَنت بزانکہ آیان ءَ وتی زندان ءِ کلیت گوننت. من ھیران اتاں کہ من پہمگ آں. آ ھر چیز ءَ گوں آسانی ءَ گوَشگ اَت. من پیسر ءَ شرّی ءَ گوش نہ داشتگ ءُ آئی ءَ بِہ گوں من اے رنگ ءَ چیز نہ گوشتگ اَنت انچو سما بئیگءَ اَت که گریبیں مردمے روگ ءَ پیسر ہر چیز کہ زانت مار ءَ یکّیں ڈّک ءَ دئیگ اِش لوٹیت .

گرامر ءَ پد مئِے نبشتہ ءِ درونت بندات بُوتنت اے روچ ءَ ایم ھامل ءَ پہ مئِے واستہ نوکیں دپتر گون اَت ءُ آیانی سرا وش دستی ءَ گوں نبشتہ اَت فرانس السیس، فرانیس السیس. آ کسانیں بیرک ءِ پئیما گندگا اتک اَنت کامل وانگجاہ ءِ توکا ہر جاها اے بیرک چنڈگ ءَ انت گوں مئِے میزانی سرا مَک کنگ بُوتگ انت ہر مردم چوں ھاموش اَت وتی کارا گوں دلگوش اَت تہنا کلَم ءِ آواز پیداک اَت مسسک بال کنگ ءَ اتنت بلئِے کس ءَ دلگوش نہ دات کسانیناں ھم نہ چار اتنت کہ آ وتی چیزاں ھما پئیما نبشتہ کنگ ءَ اتنت کہ آیان ءَ کنگی اتنت پورا آیانی چیز ھم فرانسیسی ءِ تہا اتنت چت ءَ کپودرانی لہم لہم توار ءَ اتنت ءُ من گوں وت جیڑ اِت .

آیا اے کپودراں ھم جرمن ءَ کوکو پرما اَنت ؟

من نبشتہ ءِ وھد ءَ وھدے ایم ھامل چار اِت انچو سما بُوت گوَشۓ آ وتی سَندلی ءِ سرا آ برے اے چیزّ برے آ چیزا چارگ ءَ اَت ءُ وتی تہا بُوت کنت جیڑگءَ اَت کہ وانگجاھے ءِ اوتاکا چے بئیگ انت۔ چِهل سال انت یکّین جاه اِنت، ڈنّا باگ در ءَ بیت چہ دریگاں ءُ آئی ءِ تبک جاہ ھما پئیما آئی ءِ چمّانی دیم ءَ اِنت. اگاں چیزے بدل بوتگ اَت گڈا تہنا تبک جاہ ءِ بینچ کمّو نرم بوتگ انت. اهروٹ ءِ درچک بُرز تِر بوتگ اَنت ہوپائن(درچکے) کہ آئی ءَ وتی جند ءِ دستاں گوں کِشتگ اَت نوں دریگاں بگرداں چت ءَ سر بُوتگ اَت. چونیں پرشتگیں دلے ءَ گوں آ اے چیزا ویل کنگ ءُ دگے ملکے روگ ءَ انت ءُ بُرز ءَ کوٹی ءَ آئی ءِ گھار درستیں چیزاں بوجگ ءَ اَت پرچا کہ آیان ءَ اے ملک باندا ویل دئیگ ءُ روگی انت .

آئی ءَ ھمک درونت ءِ داں گُڈسر ءَ گوش دارگ ءِ آٹیگ مان اَت نبشتہ ءِ درونت ءَ پد ما گُوَستانک ءِ درونت بندات کُرت اَنت ءُ پدا گونڈواں با بے بی بو بُو کُوکار بندات کُرت. ۔اوتاک ءِ پشتی نیمگ ءَ پیریں ھوزر ءَ وتی عینک چمّا اَت وتی پرائمر ئِے دست ءَ اَت ءُ لبزاں گوشان اَت. آ ھم گریوگ ءَ اَت آئی ءِ آواز ءَ درد مان اَت اے سکّیں وشیں دمانے ات ما درستاں کندگ ءُ گریوگ لوٹ اِت۔ آہ من چوں اے گُڈّی درونت ءَ بیھال کناں .

اناگت ءَ کلیسا ءِ سات ءَ دوازدہ ءِ زَنگ جت ءُ پروشیانی پدانی توار مئِے دریگ ءَ آیگ ءَ اَت. ایم ھامل وتی سَندلی ءِ سرا پاد اتک زھرا اَت من کدی اے رنگ ءَ بُرزی ءَ نہ دیستگ .

“من ھمبلاں ” آئی ءَ گوَشت: ” من۔۔۔من بلئِے نزاناں پرچی آ اوشتات ءُ ہِچ ئِے نہ گوَشت

پدا آ بلیک بورڈ ءِ نیمگا شُت چاکے زُرت گوں ءُ سگّ ءُ برداشت ءَ آئی ءَ مزن مزن ءَ نبشتہ کُت :

“فرانس زندگ بات” آ اوشتات ءُ وتی سرئِے گوں دیوال ءَ تِکّہ دات بے گوَشگ ءَ گوں دست ءِ اشارہ ءَ آئی ءَ مار ءَ گوَشت “وانگجاہ بند اِنت شما شت کنیں “