The article below is not in standardized Baluchi. We are currently working on it and will provide an updated version soon

رجانک: نبیل ارمان

پروفیسر جنیوا سمتھرمین یک زبانزانت ءُ پد نوآبادیاتی زبانءِراھبندانی زانوگرے۔ءُ وتی بازیں ریسرچانی تہا آئیءَ افریقہءِماتی زبانانی رکّینگءِواستہ بازیں کار کتگ۔ گوں یک گُلگدارےءَ وانگءِارزشت ماں وتی زبانءِسرءَ تران اصغر زارع کهنموئی کنت آ ہما راھبندانی سرءَ ایراد گیپت کہ آ زبانءِیک رنگی یے نیمگءَبارت ۔ آ گُشیت “اگاں تو یک زبانےءِسرءَبندش جن ئے ءُ وانگءَبند کن ئے،تو آ زبانءَھلاس کن ئے ءُ ھلاسی کنگءِمعنا ہمیش انت کہ تو آ زبانءِگپ جنوکانی ربیدگءَتاوان دئے ۔ آ زاہرءَبلکیں تاوان مہ وار بلئے آ وتی جِند نہ بنت ءُ دگر جوڑ بنت کہ دگے زبانءُربیدگےءَگوں بندوک بنت آوانی ھستانکی ھلاس بیت.”

میشیگن یونیورسیٹیءِ پروفیسر ُگشیت “کانودانی جوڑ کنگ آ زبان ءِ راھبندانی سر کار کن انت ءَیک ارزشت داریں کارے کہ زبانءَچہ گاریءَرکّینیت ” آ زرباری افریقہ ءِ زبان راھبندانی درورءَدنت کہ یک ملکے گوں یانزدہ دپتری زبانءَ.

ماتی زبان پر چی انچو ارزشت دار یت؟ اسلی ءَ زبان ءِ جتائی ءِ راستی چی انت؟

یک ابرمی انت انسانءِتہا۔مستریں چیز ایش انت کہ زبانءِجتائی اے پجّارگی انت زانگی انت ءُ اے زبانءِمٹءُبدلیءَابرمی رنگءَچارگی اِنت ۔ ادءَگیشتر گپ ماتی زبانءِسرءَ اِنت ہما زبان کہ آ گوش ئِے دارگءَاِنت وھدے آ شیر مچگءَاِنت پمیشکہ اے ماتی زبان گُشگ بیت اے زبان انت کہ ما وتی زندءِبنّکیءَاُشک ئِے کن انت اے زبان انت کہ مئے پجّار ءُ مئے ربیدگءَپہ بانداتءَبارت۔

پر چی بازیں زبانزانت ماتی زبانءِوانگءُوانینگءِسرءَزور دئینت؟

اے ہژدری انت کہ زھگانءَآوانی جندءِماتی زبانءَوانینگ چیاکہ ہمے یکیں زبان اِنت آ جوانی پوہ ئِے بنت دگنیا ریسرچاں ہمے گپ منارینتگ شرتریں ءُ جوانتریں رنگےءَوانینگءُسوج دیگ آوانی جندءِماتی زبانءَبیت ءُ چے دربُرت اِش آوانی گوما گون بیت سرجمیں زندگیءَ.

انسانی رسانک زبانءِسرءَ انت ۔ اے ردءَ ماتی زبانءِچے بستار اِنت ؟

ماتی زبانءَوانگ ابرمیءُ ہژدری انت ءُ اے الّمی انت انسانءِرسانکءِتہا ۔ اے ام راستی یے انسانءَلس زبانے لوٹیت کہ آ گپ نہ کن اَنت ۔ گواچنیءَ زبانءِمٹیّ ابرمی انت بلئے انسانءَیک لس زبانے لوٹیت پہ رسانکءَکہ دری مردماں گوں گپ بہ کنت بلئے اھساس ، درنگازی ، ھیال ءُ مڑاہ ءُ انچیں بازیں چیز است انت کہ ماتی زبانءَشرتر بنت ءُ لہتیں جاہءَماتی زبان یکّیں راہ انت کہ اے چیز دیمءَبرئگ بہ بنت

انسان جیڑگی مہلوکے ماتی زبان اے جیڑگی ردءَ چوں ہژدری اِنت ؟

زبان مارءَ اے راہءَدنت کہ ما گرانیں ہیالءُنکان(لیکہاں)گُشت بہ کن اَنت ۔ اے زبانءَگوں بیت کہ ما نہ بوتگین ئِے بابتءَگپ کنیں ءُ بے زبانءَبُوت نہ کنت۔زبانءَانسانءِدیمروی آسان کُتگ ۔ انسانءَرا زبانءَدیمروی پرماتگ ءُ چہ اے دگراں جتا کتگ ءُ شرتر کتگ ۔ ہزاراں سال پیش مستریں شاہزانت ءَانسانءِبنیات گُشتگ “من جیڑاں پمیشکہ ھستاں”ءُ بیستمی کرنءَما زانیں کہ آ زبان اِنت مارءَانسان جوڑ جنت ءُ من ڈسکارٹ ءِ گشتانگءَ بدل کناں ءُ گُشاں “من گپ کناں ہمے واستہ ھستاں. “

ہزاراں سال پیش مستریں شاہزانت ءَانسانءِبنیات گُشتگ “من جیڑاں پمیشکہ ھستاں”ءُ بیستمی کرنءَما زانیں کہ آ زبان اِنت مارءَانسان جوڑ جنت ءُ من ڈسکارٹ ءِ گشتانگءَ بدل کناں ءُ گُشاں “من گپ کناں ہمے واستہ ھستاں. “

مروچی بازیں مردم وتی ماتی زبانءَوانگءَچہ زبھر اَنت۔ اے چونیں سکّیانی دیمپان انت ءُ اھساسانی سرکنگءَ؟

ماتی زبان اولی وانگ انت کہ زھگ اُشک ئِے کنت ۔ لہتیں زبانزانتانی ستک اِنت کہ زھگ ہما آوازاں کار انت آوانی ماتی زبانءِبھر انت۔ لیکہی رنگءَہما زبان کہ ودی بوھگءَگوں زھگ ھیل ئِے کنت آئی ماتی زبان اِنت ءُ ہمے جُست ادءَپسّو کنگ بہ بیت کجا گڈءَ نسل,رنگ ،ودی بوھگءِجاہ کاینت ماں اے جاہءَ؟ چے بیت اگاں ما بگشیں افریقن-امریکن شیرمچیں چّکّےچہ وتی ماتءَدور کنگ بہ بیت ءُ امریکن ماتےءِکرّءَبہ ردیت آ ہما اسپیتیں امریکنءِزبانءَھیل کنت؟

لیکہی ردءَچکءِماتی زبان امریکن انت افریقن نہ انت ءُ دومی نیمگءَآئی جانءِرنگ،مود ءُ زاہری پیشداریت کہ آ اسپیتیں امریکنے نہ انت ۔ ءُ اگاں آ زبانءَگپ کنت آ اسپتیں امریکنءِزبان انت بلئے آ اسپیت نہ انت ءُ اے اڑاندے ءُ اھساساں گوں بندوک انت کہ زھگ چوں وتی مھرءَدرانگاز کنت.

اے راست انت بلئے اے وڑیں اڑاند ءِ تہا اولی برءَزھگ بوت کنت بازیں زوانسریءُبے ایمنی یے آماچ بہ نیت ءُ بوت کنت آ بازیں تژنءُبچکندانی دیمپان بہ بیت ءُ بازیں چاگردی ٹولیانی تہا جاہ دیگ مہ بیت

بلئے اے اڑاند سک ترسناک انت اگاں آ ہما جاورانی وڑءَوتءَمزنیں ٹولی یے بھر کنت چیا کہ بوُت آئیءَنزیّکی یے بہ بیت گوں آ ٹولیءَ۔اے سیاھیں مردم وتی پجّارءَچہ اسپیتیں کشءُگورءَزوریت ۔ اے سکیّں گرانیں جاور انت بلئے بوت نہ کنت ۔ مئے گورءَبازیں درور است انت کہ مردمانی مھر ءَبازیں زبان،ربیدگ ءُ نیکراہی ءَسرگوستگ انت.

لہتیں مُلکاں زبان ءِ ضَم کنگءِسیاست بوهگءَانت. کجام ھّدءَاے کار گوں انسانی اگبالانی چپّءَروگءَانت ءُ ای رِدا ماتی زبان چوں گار کنگ بُوهَگ؟

ایردستی جاورانی تہا زورانسر مزنیں جاگہےءَدارگ بیت ءُ درستاں وتی دستءَکنت چُشکہ سیاسی،چاگردی ءُ دگے ھنداں ۔ اے زبان کتابانی،وانگجاھان،شاہ دربرجاھانی،زیمل،تامرءُدگے بازیں چیزانی۔ اے جاورءَ زورانسریں زبان دپتری زبان جوڑ بیت ءُ یک پاکیں زبانے لیکگ بیتءُکاری ئیں زبانےءِچمّءَچارگ بیت.

اے وڑیں روشت چاگردی نا برابریءَپیش دار انت چاگردءِتہا ۔اے ہما چیز انت کہ نامداریں زبانزانت رابرٹ فلپسن گشیت ئِے”زبانی ایمپیریلزم”.

 نسل پرست ءُپر زوریں راجدوستاں اے جھد کتگ ماں راجدپترءَکہ دومی آنی ماتی زبانءَھلاس بکناں تو چے جیڑئے اے وڑیں کار راھبند چوں ھلاس کنگ بہ بنت؟

ھکومتی ءُ وانگی کار راھبند زورانسری کن انت ءُ وتی زبانءِبے وڑیءَکار مرز کن انت اے زانگ بہ بیت اگاں یک زبانےءِسرءَبندش جنئگ بیت ءُ آئیءِوانگءَبے راھبندی کنگ،ءُ تو آ زبانءَھلاس کن ئے ءُ ھلاس ءِمراد بزاں تو آ راجءِربیدگءِھلاس کن ئے آ بوُت کنت زاہرءَھلاس مہ بنت ءُ آ وتی جند جوڑ نہ بنت ءُ دگے جوڑ بنت کہ دگے زبانءُدگے ربیدگے۔ آ ھست نہ بنت

کانود ءُ راھبند کہ باز زبانیءَکار اَنت یک مزنیں کردے ادءَکُت کن انت اے ردءَزبانءَچہ گاربوھگءَ۔کانودانی کارمرز کنگ یک بلاھیں کارے زبانءَگار بوھگءَنئئلیت۔زرباری افریقہ یک شرّیں درورے آواں یازدہ دپتری زبان ٹھینتگ انگریزی ،افریکن، زرباری افریکن ءُ ھَندی زبانانی ھواریءَ۔اولی دو انگریزی ءُ افریکن دپتری زبان بُوتگ انت اپرتاید ءِ وھدءَ.

راستیءَکئے ماتی زبانءِاگبالاں لگتمال کنگءَانت؟ شرّیں نگاھےءَاے چوں غیر کانودی انت ماتی زبان ءِوانگ دارگ بوگءَانت چہ مزنیں زبانءِنیمگءَماں جتائیں ملکاں؟ اے چوں شر کنگ بیت؟

ماتی زبانءِھلاپی ھزاراں چُکّاں چہ وانگءَدور کنت کہ آوانی ماتی زبان چہ ملکءِدپتری زبانءَجتا اِنت ۔ اے چکاں نا وانندگ کنت ءُ آوانی بودناکیءَھلاس کنت کہ اے دگنیاءِزلورتاں ماں بیستءُیکمی کرنءَ۔اے مردم مدام نیزگاریءُچاگردی نا انساپی ءِ نیمگءَبارت۔ھؤ اے یک جُرمے ۔ ءُ یک شرّیں جمھوری چاگردے کانوداں کارمرز کنت کہ زھگانی زبان مرگی مہ بیت

لہتیں ماتی زبانءِوانگءَگوں راجی رکینگءَھمدپ کنت آیا ماتی زبان مان ملکءِتہا آئیءِرکیّنگءَتاوان دات کنت ؟

اے وڑءَجیڑگ اجب انت کہ گپ جنئگ ءُ وانگ وتی زبانءَیک ملکےءَتاوان دات کنگ ۔ زبانءِجتائی یک میراثے ،وامے ءُ تاوانے نہ انت یک سوگاتے۔زبانءِجتائی یک جیڑھے کہ گواچنیءَاست اِنت اے ابرمیءَانسانءَگون انت ۔مئے مولءُمراد پہ درستیں زبانانی گپ جنوکاں کہ کجام ام ملکءَنشتگ انت وتی زبانءَنبشتہ ءُ گپ کُت کن انت

نوٹ: ای گُلگدار پایان تک زبانی کیمپین ءِ اجازه ءَ شنگ کنگ بوتگ.