نویسنده: سمیه حافظ

در شهرها و مناطق روستایی بلوچستان، زنان سنت های چند صد ساله سوزن کاری بلوچی را زنده نگه داشته اند. با بیست و چهار درصد نرخ سواد میان زنان، یکی از پایین ترین امار در جهان، گزینه های شغلی برای زنان روستایی بلوچ بیشتر به سوزن دوزی محدود می شود. انتقال به مشاغل انلاین برای فروش لباس های درخشان بلوچی بشکل چشمگیری زندگی این سوزن دوزان را بهبود بخشیده است .

حرمت خاتون، ۴۲ ساله، یکی از صدها و هزاران دوچگیر است که از فروش آنلاین لباسهای بلوچی سود میبرد. خاتون ابتدا با رفتن خانه به خانه در روستای خود لباسها را میفروخت. این به معنای محدود بودن مشتریانش به زنان روستایش بود که در منطقه خضدار بلوچستان قرار دارد. وقتی خاتون درباره کسبوکار آنلاین شنید، ابتدا از فرزندانش خواست تا یک صفحه برای او بسازند که بتواند لباسهایش را در آن منتشر کند. بعدها، او شروع به ارسال لباسهایش به “هلو دوچ”، یک پلتفرم آنلاین برای خرید و فروش لباسهای بلوچی کرد.

”همسرم باغبان است . درامد او به اندازه ای نیست که به همه برسد. به همین جهت تصمیم گرفتم از مهارت های خود برای کمک به هزینه های خانه استفاده کنم. نتقال به کسب و کار آنلاین منجر به افزایش فروش لباس های من شده است، از این رو، درآمد بیشتری دارم. قبلاً خانه به خانه می رفتم و بازار محدودی داشتم، اما اکنون مشتریان از کشورهای مختلف به من مراجعه می کنند.”

برخی از طرح های خاتون به ویژه در خاورمیانه مورد تقاضا هستند. خاتون اکنون به همراه دو دخترش که با او کار می کنند، ماهانه 50000 روپیه درآمد دارد.

برای بسیاری از زنان دیگر از خانوادههای کم درآمد، صنایع دستی سنتی – که در طول نسلها منتقل شده است – نه تنها یک روش زندگی و راهی برای رهایی از فقر، بلکه منبعی برای استقلال است.

سوزن دوزی درخشان بلوچی که با سوزن و نخ های رنگارنگ ساخته می شود، نمای جلویی، آستین و جیب لباس ها و سرآستین های شلوار را تزیین می کند.

به طور سنتی، دوچگیرها به صورت مستقل و فریلنس کار میکنند، اما اخیراً رونق کسبوکارهای آنلاین باعث افزایش درآمد دوچگیرها شده است، زیرا کار آنها اکنون مشتریان بسیار بیشتری دارد.

این دوچگیرها، بسیاری از مناطق روستایی، که قبلاً به خریداران شهری دسترسی نداشتند، اکنون از زنان ساکن در شهرهای سراسر پاکستان و همچنین نقاط دیگر جهان سفارش دریافت میکنند. این لباسها در کویته، کراچی و هر جا که جامعه بلوچ زندگی میکند، از جمله در بریتانیا، ایالات متحده و خاورمیانه به فروش میرسند.

خاتون توسط سکینه ستار که حدود ۶۰ سال سن دارد استخدام شده است و یک بوتیک در خوزدار بلوچستان را اداره می کند. بیشتر کسب و کار او از طریق سفارشات انلاین، و بواسطه صفحه ی اینستاگرام Hello Doch انجام می شود. او از سراسر پاکستان و خارج از کشور سفارش دریافت کرده است.

ستار به طور متوسط 15 تا 20 سفارش در ماه دریافت می کند. این تعداد می تواند در طول عید یا هنگام عروسی به 50 افزایش یابد. طبق رسوم بلوچ ها، عروس برای عروسی خود تعدادی لباس دریافت می کند.

ستار حدود 2000 زن را از سراسر بلوچستان استخدام می کند که در خانه های خود کار می کنند. او می گوید برای ساختن یک لباس بلوچی حداقل سه زن لازم است.

ستار میگوید: «تقاضای زیادی وجود دارد، بهویژه در کشورهایی که زنان بلوچ به دوچگیرها دسترسی مستقیم ندارند. بسیاری از زنانی هستند که به این کار نیاز دارند تا نیازهای اساسی خود را برآورده کنند. کسبوکارهای آنلاین زندگی بسیاری از زنان را متحول کردهاند، زیرا کار بیشتری برای پاسخ به این تقاضا در دسترس است.»

بسیاری از زنان با کسبوکارهای آنلاین نوظهور که تعداد زیادی لباس به آنها سفارش میدهند، همکاری کردهاند و سپس این سفارشها را با دیگر زنان به اشتراک میگذارند.

ستار میگوید: «از آنجا که دوچگیرها متعلق به مناطق روستایی هستند و به اینترنت دسترسی ندارند، نمیتوانند کسبوکار خود را به صورت آنلاین راهاندازی کنند. بنابراین، آنها با مجموعههای از پیش تأسیسشده مانند ما همکاری میکنند.»

سمینه تنزیل، ۳۰ ساله، از خضدار یکی از این زنان است. او نه تنها یک گلدوز است بلکه یک طراح نیز میباشد و علاوه بر همکاری با ستار، حساب کسبوکار شخصی خود را نیز اداره میکند. تنزیل نه تنها کار گلدوزی انجام میدهد، بلکه کار را نظارت میکند و آن را بین زنان دیگر که در شهرها و روستاهای اطراف خضدار زندگی میکنند توزیع میکند.

تنزیل میگوید: «کسبوکار آنلاین با دسترسی گستردهاش به دوچگیرها سود رسانده است. اکنون کارهای بیشتری در دسترس است زیرا تقاضا برای لباسها به دلیل افزایش دسترسی بیشتر شده است.»

تنزیل، که به مدت ۱۵ سال مشغول به کار بوده است، احساس افتخار فراوانی میکند که مستقل است و نه تنها میتواند به همسرش، که یک کارمند است، در اداره خانه کمک کند بلکه میتواند خودش و دو فرزندش را نیز حمایت کند.

تنزیل که نه تنها به مهارتهای گلدوزی بلکه به یک پلتفرم آنلاین برای فروش آن مجهز است، میگوید: «زندگی تمام زنان به طور قابل توجهی بهبود یافته است – بسیاری از زنان قبلاً نمیتوانستند تصور کنند که فرزندان خود را آموزش دهند، اما اکنون از درآمد حاصل از کار گلدوزی خود برای فرستادن فرزندانشان به مدارس خصوصی استفاده میکنند.»

سایرا علی، ۱۸ ساله، به دلیل فقر مجبور شد پس از کلاس هفتم تحصیلات خود را رها کند. او تصمیم گرفت به جای ادامه تحصیل، کار کند تا پس از بازنشستگی پدرش بتواند به درآمد خانواده کمک کند

علی میگوید: «من کارهای گلدوزی خود را به صورت آنلاین میفروشم. من یک پلتفرم دارم که در آن کارهایم به راحتی به فروش میرسد. به خاطر این پلتفرم آنلاین، کارهای بیشتری دریافت میکنم. اکنون میتوانم هزینههای غذا و سایر مخارج خانه را پرداخت کنم.»

شهيده، ۲۵ ساله، قبلاً بهعنوان دوچگیر بهصورت مستقل کار میکرد. این به این معنا بود که گلدوزیهای او دسترسی گستردهای نداشت. شاهده میگوید که این کار را برای پسانداز جهت ازدواجش و ساخت خانهای برای خود انجام میدهد.

وقتی شهيده شروع به کار تحت نظارت ستار کرد، توانست ۱۵-۲۰ لباس در سال بفروشد در حالی که قبلاً در روستای خود فقط ۵-۱۰ لباس میفروخت.

شهيده میگوید: «چون اهل یک روستا بودم، نمیدانستم شبکههای اجتماعی چگونه میتوانند زندگی صنعتگران محلی را متحول کنند اگر کارهایشان را به صورت آنلاین منتشر کنند. شبکههای اجتماعی واقعاً انقلابی در زندگی دوچگیرها ایجاد کردهاند. گاهی اوقات مجبور میشویم سفارشها را رد کنیم.»

سمیه حافظ یک نویسنده مستقل است. حساب تویتر sommul_baloch@

Published on The News on Sunday